رایانش ابری مدل مناسبی برای دسترسی آسان به مجموعه‌ای از منابع به اشتراک گذاشته‌شده مانند شبکه‌ها، سرورها، دستگاه‌های ذخیره‌سازی، برنامه‌های کاربردی و خدمات است که در هر مکان و زمان، براساس تقاضای کاربر دردسترس است.
در این میان لازم نیست کاربر تجهیزات خاصی برای پردازش داشته باشد یا بداند محل انجام این پردازش کجاست. او می‌تواند به‌سادگی با اتصال به یک سرور بر بستر اینترنت، از این خدمات استفاده کند. به تعبیر ساده‌تر، رایانش ابری الگویی تازه برای عرضه، مصرف و تحویل خدمات فناوری اطلاعات است و آن‌ها را به شیوه‌ای مانند آب، برق و تلفن در اختیار کاربران می‌گذارد.
یکی از شناخته‌شده‌ترین کاربردهای خدمات رایانش ابری برای عموم، ارسال یک پیام به‌شکل اینترنتی مانند جی‌میل بود که به نوعی انقلابی در ارتباطات مکاتبه‌ای به‌شمار می‌رفت. به‌دنبال آن، با توسعه‌ی خدمات محتوایی دیگری مانند فلیکر، بلاگر و فیس‌بوک، کاربرد آن برای کاربران خیلی وسیع‌تر و بیش‌تر از آن‌چه تصور می‌شد، گسترش یافت. به هرحال، خدمات‌رسانی اینترنتی مانند شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها، خرید آنلاین، برنامه‌های تاکسی‌یاب، بانکداری الکترونیکی یا هر نوع خدمت مشابه این که امکان به اشتراک‌گذاری اطلاعات در آن‌ها وجود دارد، به لطف رایانش ابری شکل کاملی گرفت و مزایای آن در زندگی روزمره‌ی افراد عادی پررنگ‌تر شد.
در فناوری رایانش ابری، کاربران تنها هزینه‌ی استفاده از خدمات را می‌پردازند و نیازی به پرداخت هزینه‌های سرمایه‌ای برای خرید سخت‌افزار و نرم‌افزار وجود ندارد. به‌دلیل ارتباط مستقیم کاربر و شرکت سرویسدهنده، هزینه‌های مربوط به‌واسطه و نماینده‌ی فروش حذف می‌شود
امروزه در ایران نمونه‌های رایانش ابری به‌شکل مشخصی برای عموم دردسترس است. دسترسی به برنامه‌هایی مانند اسنپ و تپسی، انجام امور بانکی از طریق موبایل، به اشتراک‌گذاشتن حجم انبوهی از عکس، فیلم و متن در فضای مجازی یا استفاده از خدمات الکترونیک شرکت‌ها برای پی‌گیری امور اداری، برای ما کاربران ایرانی حاکی از آن است که آثار رایانش ابری در بالا رفتن کیفیت زندگی، بیش از پیش مشهود شده است. البته برای آن دسته از کاربران خدمات فناوری اطلاعات که به‌طور مشترک روی اسناد و پروژه‌ها کار می‌کنند یا دائم در حال سفر هستند، هم‌چنین کاربرانی که نگران هزینهها هستند و نیازهای آنان به خدمات در حال افزایش است، رایانش ابری تحول شگرفی است تا آنان بتوانند با کم‌ترین زمان و هزینه، با همکاران خود در تماس باشند و کارهای پروژه‌ی خود را پیش ببرند.
مزایای و معایب کاربرد خدمات رایانش ابری در شرکت‌ها
زمانی‌که سخن از کاربرد خدمات رایانش ابری در شرکت‌ها به میان آید، شکل آن ملموس‌تر و مفهومی‌تر می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها به‌دلیل رشد سریع و با وجود داشتن مراکز ذخیره داده‌‌ی داخلی، در مواجهه با نوسانات و پاسخ‌گویی به تقاضاهای پیش‌بینی نشده در بازار، با مشکل روبه‌رو می‌شوند و در برخی موارد نمی‌توانند نیازهای فناوری‌اطلاعات خود را سروسامان بخشند.
این شرکت‌ها برای حل مشکلاتی از این دست و در کنار آن بالا بردن کیفیت خدمات فناوری‌اطلاعات خود، دو راهکار پیش رو دارند:
نخست آن‌که دیتاسنترهای اختصاصی راه‌اندازی کنند. در این شیوه، نه‌تنها این شرکت‌ها ناچارند هزینه‌ی بسیاری برای ایجاد و نگهداری از این دیتاسنترها صرف کنند، بلکه در ساعات کاهش تعداد کاربران، بخش بالایی از توانایی این دیتاسنترها بدون استفاده می‌ماند. راهکار دیگر، برون‌سپاری خدمات و عملکردهای فناوری اطلاعات این شرکت‌‌‌هاست تا بتوانند از منابع خود به شکل موثرتری در راستای بهبود تحویل خدمات‌شان استفاده کنند. خدمات ابری به این‌گونه شرکت‌ها کمک می‌کند بی‌نیاز از سرمایه‌گذاری بسیار، برای افزایش مراکز ذخیرهی داده، بتوانند ظرفیت‌های فناوری اطلاعات خود را رشد دهند. رایانش ابری روشی را در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد تا این کار را به‌گونه‌ای آسان‌تر و موثر‌تر انجام دهند. با گسترش این روش، آن‌ها قادر خواهند بود زیرساخت‌ها و وظایف تکنیکی فناوری اطلاعات خود را به فضای ابر منتقل کنند و در عوض، سرمایه و نیروهای خود را برای رشد جنبه‌هایی از فناوری اطلاعات که به‌شکل مستقیم با پیشرفت فعالیت آن‌ها در ارتباط است، به‌‌کار گیرند و از این راه، در زمان و هزینه‌های رسیدن به اهداف نهایی خود به شکل چشم‌گیری صرفه‌جویی کنند.
در فناوری رایانش ابری محدودیت‌های زمانی و مکانی از میان رفته‌اند. کاربر می‌تواند در هر مکان و در هر زمان، با دستگاه‌هایی مانند نوت‌بوک، تبلت، یا تلفن همراه به سرویس موردنظر خود دسترسی داشته و از آن استفاده کند.
از نظر اقتصادی، فناوری رایانش ابری سبب کاهش هزینه‌های شرکت‌ها خواهد شد. کاهش هزینهها شامل موارد زیر است: کاربران تنها بهای استفاده از خدمات را می‌پردازند و نیازی به پرداخت هزینه‌های سرمایه‌ای (برای خرید سخت‌افزار و نرم‌افزار) وجود ندارد. به‌دلیل ارتباط مستقیم کاربر و شرکت سرویسدهنده، هزینه‌های مربوط به‌واسطه و نماینده‌ی فروش حذف می‌شود. هزینه‌های عملیاتی پایین برای سرویسدهنده (به نسبت موارد مشابه)، سبب کاهش قیمت خدمات برای مشتری می‌شود.
به‌دلیل این‌که محل نصب نرم‌افزارها در سرور است؛ به‌روزرسانی نرم‌افزارها توسط شرکت خدمات‌دهنده و روی سرور انجام می‌شود که از این لحاظ نیز به سود شرکت خدمات‌گیرنده است. بالارفتن امنیت نیز مزیت دیگری برای شرکت‌های خدمات‌گیرنده از خدمات رایانش ابری است. به‌دلیل این‌که به‌روزرسانی توسط سرویسدهنده و روی سرور انجام می‌شود، بدافزارها امکان نصب روی سیستم کاربر را نخواهند داشت. از سوی دیگر، راحتی در استفاده از فناوری رایانش ابری برای کاربران بسیار مهم است. در روش‌های رایانش ابری نیازی به نصب نرم‌افزار روی سیستم نیست و همه می‌توانند به‌راحتی با آن کار کنند. برای استفاده از این فناوری کاربر تنها به یک وسیله که قابلیت اتصال به اینترنت را داشته باشد، هم‌چنین یک مرورگر اینترنتی نیاز دارد که این روزها این ابزار تقریبا دردسترس همه‌ی ما قرار گرفته است.
در فناوری رایانش ابری محدودیت‌های زمانی و مکانی از میان رفته‌اند. کاربر می‌تواند در هر مکان و در هر زمان، با دستگاه‌هایی مانند نوت‌بوک، تبلت، یا تلفن همراه به سرویس مورد نظر دسترسی داشته باشد. چون محل ذخیرهی اطلاعات روی سرور است، کاربر به‌راحتی می‌تواند اطلاعات یا سرویس خود را برای هر کسی و در تمامی نقاط به اشتراک بگذارد. هم‌چنین به‌سبب ذخیرهی اطلاعات روی سرور، نیازی به داشتن منابع ذخیره‌سازی اطلاعات هم‌چون هارد دیسک وجود ندارد و به‌دلیل این‌که بار پردازشی سمت سرور انجام می‌شود، کاربر حتی نیازی به پردازنده یا سخت‌افزار قدرتمندی ندارد. هم‌چنین چون سرورها دارای سیستم پشتیبان‌گیری هستند، نگرانیای درباره‌ی از دست دادن اطلاعات وجود ندارد. در مجموع، صرفه‌جویی در زمان، کاهش هزینهها و صرفه‌های اقتصادی، کاهش مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، تحویل تکنولوژی‌های خاص (مانند دستیار مجازی) برای کاربر، یکپارچه‌سازی خدمات و تحویل آن مطابق با خواسته‌ی کاربر، توسعه‌ی به‌کارگیری شبکه‌های اجتماعی، سازگاری در استفاده از برنامه‌های مختلف و کاهش پرسنل بخش فناوری اطلاعات را می‌توان از مزایای برون‌سپاری خدمات فناوری اطلاعات شرکت‌ها روی خدمات رایانش ابری دانست. البته هر فناوری، علاوه‌بر مزایا، معایبی نیز خواهد داشت. بدیهی است برخی از این معایب در آینده حل خواهد شد، اما به‌شکل مشخص، در مقایسه با گزینه‌های پیش روی کاربر در حفظ امنیت اطلاعات و انجام کار، رایانش ابری برای بخش عمده‌ای از کسب‌وکارهای امروزی، با فاصلهی بسیاری مزایای خود را به همگان ثابت کرده است و همین امر سبب گسترش روزافزون خدمات ابری شده است.
کاربرد رایانش ابری در دولت و صنایع مختلف
رایانش ابری، فرصتی برای رشد دادن شکل و کیفیت خدمات تحویل داده شده در حوزه‌های مختلف فراهم کرده است. برای نمونه، در سال‌های اخیر، رایانش ابری با سرعت درخورتوجهی به حوزه‌ی پزشکی نیز وارد شده است. منابع نامحدود تحویل‌شده توسط رایانش ابری و انعطاف‌پذیری ذاتی این فناوری، موجب شده تا از آن برای توسعه و تحویل خدمات درمان از راه دور، امکان برگزاری کنفرانس‌های تصویری، به اشتراک‌گذاری اطلاعات پزشکی بیماران، امکان دریافت و ذخیره‌سازی منظم اطلاعات بیماران، آسان‌سازی انجام کارهای گروهی و جز آن، بهره برد. هم‌چنین می‌توان از افزایش بهره‌وری زمانی، کاهش هزینهها و ساده‌شدن رویه‌های آموزشی مانند به‌اشتراک‌گذاری برنامه‌های درسی، فهرست‌‌های نمرات و اسلاید‌های پاورپوینت در زمینه‌ی آموزش یاد کرد. این مزایا به‌ویژه برای کشورهایی که با مشکلات بودجه‌ای روبه‌رو هستند، بسیار درخورتوجه خواهد بود.
در سال‌های گذشته، بیش‌تر ارتش‌های مدرن به استفاده از سیستم‌های دفاعی شبکه‌ای روی آورده‌اند، اما با وجود فشارهای مالی فزاینده‌ای که بر برخی از این ارتش‌ها وارد می‌شود، رایانش ابری راهی است که به آن‌ها اجازه می‌دهد در کنار حفظ شبکه‌های دفاعی، هزینه‌های خود را نیز کاهش دهند. شبکه‌های دفاعی به مراکز فرماندهی و واحدهای رزمی اجازه می‌دهند اطلاعات گرد‌آوری‌شده را به‌شکل آنی به اشتراک بگذارند و همین امر، آمادگی رزمی نیروها را در میدان نبرد افزایش می‌دهد.
آموزش از راه دور، ذخیرهی اطلاعات به‌شکل دیجیتالی، برگزاری جلسات پزشکی از راه دور و بسیاری از نمونه‌های مطرح‌شده، پیش از ظهور رایانش ابری وجود داشته‌اند. اما آن‌چه رایانش ابری انجام می‌دهد، بهتر و آسان‌تر کردن چنین کارهایی است.
از سویی نباید از مزایای مالی و فنی رایانش ابری نیز غافل بود. با برداشتن هزینهها و پیچیدگی‌های فنی از دوش شرکت‌ها و سازمان‌ها، رایانش ابری راه را برای پیشرفت استارتاپ‌های کوچک ساده‌تر می‌کند. در مواردی مانند پزشکی و آموزش، رایانش ابری به‌ویژه به دولت‌های کم‌‌درآمد یا دولت‌هایی که زیر فشارهای اقتصادی قرار دارند، کمک خواهد کرد تا با کاهش هزینه‌های خود، فشارهای مالی را کاهش دهند. رایانش ابری هم‌چنین به توسعه‌ی تحویل سرویس‌های الکترونیکی به شهروندان از سمت دولت و رشد رضایت‌مندی آن‌ها منجر می‌شود. هم‌چنین از این طریق، با شفاف‌شدن فرآیندها و نظارت یکپارچه‌ی آن‌ها، امکان سوء‌استفاده به حداقل می‌رسد.
